De laatste tijd hoor je vaak dat er geen kwaliteit meer is, zeker binnen de onderwijssector. PISA-rapporten liegen er niet om. Blijkbaar gaat de onderwijskwaliteit zienderogen achteruit. Mijn oren flapperen dan even: ik kom uit een onderwijzersfamilie en stond zelf 41 jaar in dit mooie beroep. De basisschool is mijn terrein. Ik behoor door mijn pensioendagen tot de categorie: ‘interesse van op afstand’. Ik erger me er niet (meer) aan, het passeert en ik denk er het mijne van. Via dit artikel denk je even met me mee.
Doemdenken is niet aan mij besteed. ‘Vroeger was het beter’ is ongenuanceerd en vaak niet juist. Zij die het tegendeel beweren, en zeker onderwijsmensen, horen zichzelf dit graag zeggen. Ze vergeten dat de maatschappij evolueert en dat hun denksnelheid niet simultaan volgt. De aanpassing van het onderwijs aan de veranderende maatschappelijke items is altijd een probleem geweest. En ik heb recht van spreken: onderwijsmensen behoren wel eens tot een moeilijke doelgroep zeker wat veranderingen betreft. Vraag maar eens aan winkeliers hoe ze onderwijsmensen ervaren. Bij de aankoop van een product stellen ze een kritische vraag. De brave verkoper krabt zich in de haren en probeert een degelijk antwoord te formuleren. De klant in kwestie kent het antwoord eigenlijk vooraf. Opzoekingswerk vormde reeds een duidelijk, vaststaand beeld. De onderwijsmens maakt het zichzelf bovendien extra moeilijk door niet echt naar de verkoper te luisteren. Hij blijft vaak bij zijn eigen gelijk.
De media somt doorgaans terechte redenen op van de achteruitgang in kwaliteit. Waar ik niets van hoor, is het volgende: de vaak ontbrekende tijd om iets vast te zetten.
Mijn vader zaliger maakte als gepensioneerd onderwijzer uit pure interesse de vergelijking met de tijd dat een kind op school doorbracht in zijn kindertijd (jaren ’30) tot aan het moment van zijn berekening. Zijn vandaag was midden jaren ’90. Hij berekende dat een kind uit de lagere school anno jaren ’30, houdt u vast, 3 schooljaren meer onderwijstijd had om de finaliteit goed lezen, goed rekenen en goed schrijven te behalen. Dit kind kende herfst – noch krokusvakantie en moest tot 21 juli naar school.
Uiteraard moeten we niet naar deze tijd terug, helemaal niet. Toch deed zijn onderzoek bij mij een belletje rinkelen. Het illustreert gewoon dat voldoende tijd hebben belangrijk is in een leerproces. Je leert maar iets goed door veel herhaling. Je kan geen autorijden na enkele oefenbeurten: je leert goed autorijden na een flink aantal kilometer. Voor het aanleren van de maaltafels bijvoorbeeld geldt hetzelfde. Maar… herhalen ruikt een beetje naar driloefeningen en staat ongewild in een slecht daglicht. Soms heb ik het gevoel dat een kind in de basisschool na twee oefenbeurten spreekwoordelijk moet kunnen autorijden.
En wat die maaltafels betreft, ik hoorde een leerkracht onlangs in de media vertellen dat maaltafels aanleren voor school is en inoefenen grotendeels tot het thuisterrein behoort. Merken we hier geen verdoken probleem dat deze goedmenende leerkracht worstelt met een tekort aan tijd? Schuift hij het tijdsprobleem door?
Leren mag uiteraard niet saai zijn. Een uitstap naar hier en daar, een extra vraag van de gemeente om aan project x of y mee te werken. In concurrentieslag met een naburige school, gaan we toch ook deelnemen aan alweer een extra initiatief. Nieuwe leerplannen stimuleren dat, op zich lovenswaardig omdat levend leren belangrijk is. Maar is er nog evenwicht? De onderwijsvakman frustreert zich en wil de slinkende onderwijstijd optimaal gebruiken.
Er valt uiteraard meer te vertellen over de achteruitgang van de onderwijskwaliteit. Maar de steeds kleinere onderwijstijd, wordt in de hele onderwijsdiscussie vergeten. En dat wou ik vertellen.
Als finaliteit van de basisschool draait om goed te lezen, goed te rekenen en goed te schrijven, is dit bereiken voor onderwijsmensen geen evidente kluif. En dat heeft niets te maken met de vakbekwaamheid van de leerkracht: die brave mens beschikt helaas mathematisch over (te) weinig tijd binnen zijn vier klasmuren. Ik heb echt met deze mensen te doen…
Bart Houwen, mijmeringen uit het hinterland
Foto door C.T. PHAT / Pexels.com
