U heeft ze vast al opgemerkt in uw favoriete supermarkt. Misschien bent u zelfs een fervente gebruiker? Van het kleinste gehucht in Portugal tot een grootstad als Brussel. De zelfscanterminals en zelf-checkoutkassa’s zijn overal. Sommigen voeren een extra controle uit door de items te wegen, zoals in mijn Pingo Doce hier in Lourinhã, anderen scannen gewoon en gaan ervan uit dat u een eerlijke klant bent, zoals in mijn Delhaize in Oostende, maar ze zijn werkelijk overal, in alle maten gewichten en versies.
Soms hoeft er zelfs helemaal niet meer gescand te worden en zorgen RFID-labels op de producten ervoor dat al uw producten in één keer gescand en op uw ticket geplaatst worden. Of wat de denken van de experimenten van Amazon en anderen om aan de hand van camera’s uw koopgedrag in rekening te brengen. Even wat u nodig heeft in uw mandje of winkelkar plaatsen en u loopt zo naar buiten met uw boodschappen!
Voor velen zijn ze een handige manier om, veilig, contactloos en snel af te rekenen, voor anderen zijn ze een symptoom van al wat mis is met deze kapitalistische maatschappij. Wie en wat zit er achter deze robotkassa’s en hoe komen ze onze maatschappij ten goede?
Hoe zou u zich voelen bij slimme winkelwagens? U legt in uw winkelwagentje de producten die u wil kopen. Deze worden automatisch door het karretjes gescand en na afloop wandelt u gewoon met uw karretje buiten terwijl het verschuldigde bedrag via een gekoppelde debet- of kredietkaart gewoon van uw rekening gaat.
Wat te denken van deze nieuwe trend in de kleinhandel die tijdens de coronapandemie helemaal doorbrak? Neemt de automatisering hier werkelijk jobs af van de kassa- en winkelmedewerkers of gaat het hier om een stap in de richting van een nieuw concept waarbij afgelegen dorpen na vele jaren een woestijn van gesloten rolluiken weer kunnen beschikken oven een geautomatiseerd mimimumaanbod van supermarktgoederen aan behapbare prijzen en medewerkers omgeschoold worden om binnen te stappen in een nieuwe formule.
Het eerste wat opvalt is dat de rol van de winkelbediende verandert: van menselijke scanrobot -biep-biep-biep-biep-biep- tot onthaalmedewerker of ambassadeur van de keten. Immers, menselijke tussenkomst is nog steeds meer dan nodig. Niet alleen voor getrouwheidsacties met voetbalplaatjes of knuffels, maar ook, eerst en vooral, voor zij die de digitale kloof niet gedicht krijgen en simpelweg niet in staat zijn hun boodschappen zelf te scannen of verwerken. Klanten verwachten ook nabijheid, zelfs als ze gebruik maken van een autonoom kassasysteem.
Ik besef dat dit klinkt als een akelig toekomstbeeld voor velen, meer feit is dat het geen toekomstbeeld meer is. De systemen zijn er en worden op grote schaal uitgerold van de grote steden tot de kleinste dorpen.
Wat ook verandert is de rol van de klant van de 21ste eeuw. Die wordt niet alleen actief betrokken bij het afrekenen. Wie leeft in armoede of op een krap budget kan discreet scannen tot aan een bepaalde limiet, wat voor velen gemakkelijker is dan te vragen aan de kassierster om te stoppen als die aan een bepaald bedrag zit.
Ook mensen met een contactstoornis, zoals autisme, doen hun voordeel bij een zelfbedieningskassa. Geen ongemakkelijke en geforceerde praatjes meer met een ongeïnteresseerde kassabediende maar een eenvoudige en voorspelbare interactie met een machine en… klaar!
‘Wat met de winkelbedienden?’ hoor ik u denken. Daarvan zullen er inderdaad minder nodig zijn, zeker buiten de piekuren. Zij kunnen echter opgeleid worden om boodschappen klaar te zetten in zogenaamde dark supermarkets, waar online geplaatste bestellingen klaargemaakt worden voor levering in de regio of voor andere taken in de winkel, zoals al jaren gebeurt bij discounters als Aldi en Lidl.
Bovendien, en dat wordt vaak over het hoofd gezien in dit debat, is er nog een achterliggende economie die voor 100 % afhankelijk is van dit model. Die van de installateurs, fabrikanten, programmeurs en ouderhoudslieden van deze systemen. En de hele toeleveringsketen die op zijn beurt daarvan af hangt, van de garagist die de bestelwagens van de installateurs onderhoudt tot de maakindustrie die de toestellen in elkaar zet aan de hand van de Chinese kant-en-klare bouwpakketten.
En wat dan met wie al eens iets vergeet te scannen? Daar hebben de supermarkten echt wel begrip voor, naast de winkeldiefstallen die ook nu al doorgerekend worden in de marges. Toch zijn er mensen die zich koste wat kost voor de supermarkt van de toekomst willen werpen. Zij moeten toch ook inzien dat deze trend niet meer te stoppen is en dat de zuivere kassabediende ook in 2023 al een uitstervend ras is. Men kan nog snel ergens een belasting proberen te heffen, maar of die veel zoden aan de dijk brengen heb ik toch mijn twijfels over.
Afbeelding © Freepik
