Mijn vader was 18 in mei 1940. Als student was hij niet gemobiliseerd. De Duitsers veroverden België veel sneller dan voorzien zodat op 16 mei 1940 alle mannen tussen 16 en 35 jaar oud zich in de rekruteringscentra in Frankrijk moesten melden voor het vaderland. Samen met zijn broer en 12 andere vrienden, allen studenten, vertrokken ze in Oostende per fiets op weg voor de belevenis van hun leven.
Die tocht tussen plicht en vlucht wilde ik samen met mijn zoon, Rien, herbeleven. Op basis van een twintig pagina’s tellende tekst die vader Raymond schreef toen hij 82 jaar oud was reden we in juni 2024 met onze Vespa’s zijn belevenis achterna. Het werd ook voor ons een bewogen ervaring. Deze ervaring willen we met u delen…
Als kind heb ik goede herinneringen aan mijn grootmoeder langs vaderszijde. Mijn grootvader was helaas al overleden toen ik werd geboren. Het was een zachtaardige oma, bescheiden en bereid om altijd te helpen. Heel vaak ging het om fysiek werk: de vaat helpen doen toen ze bij ons op bezoek was, plots ongevraagd de strijkplank nemen, ook toen mijn moeder protesteerde dat ze dat niet hoefde te doen…
Ze kon gevat uit de hoek komen met uitspraken die de lachspieren voorzichtig aanspraken. Haar huis was in onze ogen een zeer gewoon huis, zoals er toen zovele waren. Niet echt aantrekkelijk. Ze schepte op dat ze nochtans de mooiste gang van ’t stad had. Wij vonden dat glimlachend overdreven, sterk overdreven, eigenlijk. Maar we respecteerden verder haar mening.
De waterhuishouding van het huis klopte niet. Bij hevige regenval moesten wij in de keuken, een soort ‘achterkeuken’ komen pompen. We kregen dan 20 frank toegestopt met de woorden: ‘Je moet het aan niemand zeggen’, op gevaar dat het beest der jaloersheid familiaal zou toeslaan.
In de jaren ’70 werd het huis verkocht. Bobonne, zo noemden wij onze oma, dementeerde op dat moment en werd met zorg en liefde omringd bij Emilienne, een familielid die als kind met zus en broer op haar beurt door bobonne werd opgevangen. De koper was Willy Vanhulle, bekend als ijscoman, die voor IJsboerke rondreed en aan plaatselijke politiek deed.
Hij knapte het huis op, vooral de buitenkant werd plots bijzonder mooi: in twee kleuren geschilderd. Op slag vonden wij het een mooi huis, heel mooi, eigenlijk. De volgende eigenaar, de firma Duhayon Computer Applications, is er gehuisvest. Toen ik in het kader van de tekst van mijn vader het aandurfde om op de bel te duwen, kon ik de fiere gang van bobonne plots door een raampje aan de voordeur zien. Wat een pareltje! Onvoorstelbaar mooi, Bobonne had eigenlijk postuum overschot van gelijk: de schoonste gang van ’t stad…
Maar niemand opende de voordeur. Nochtans zag ik licht branden in wat wij de voorplaats noemden. Die plaats werd zelden ‘opengesteld’: ik herinner me dat dit uitzonderlijk gebeurde met Nieuwjaar, toen de fles Hertekamp op de tafel werd gezet nadat de witte lakens van de meubels werden gehaald. Zo werd het meubilair tegen het zonlicht en het stof beschermd.
Ik plande een tweede bezoek en hoopte ontvangen te worden. Als tegenprestatie zou ik graag historische info over het mooie huis doorgeven. De beschreven koperen bel waar vader vijfmaal aan draaide, toen hij samen met nonkel André voor de deur stond na het verhaal van hun leven beleefd te hebben (zie fragment onderaan), is ondertussen door een modern exemplaar vervangen. Begrijpelijk.
Na een vijfde poging om contact met de eigenaar te leggen, was het raak. Een man, ik schat een vijftiger, deed open. Ik vertelde hem waarom ik schuchter op de bel duwde. Hoe dit huis, zijn huis nu, een belangrijke rol in een historisch familiaal verhaal had gespeeld. In tegenstelling tot wat ik gehoopt had, liet de man mij niet binnen. Ik zocht oogcontact met de fameuze keuken op het einde van de ‘schoonste’ gang. Ik vertelde hem over het pompen. Hij had deze plaats, begrijpelijk, verbouwd. Hij vroeg mij zelfs iets over de lambrisering van de gang. Ik kon er maar gedeeltelijk op antwoorden. Ik legde uit hoeveel gezinnen en mensen er eigenlijk ten tijde van het verhaal van mijn vader woonden. Verder informeerde ik hem dat hij niet hoefde te schrikken op maandag 17 juni, rond het middaguur, van twee ronkende Vespa’s volgestouwd met bagage. Als hij thuis was, zouden we gedag zeggen. Op de dag van ons vertrek was hij echter afwezig.
Om onze bewogen en bijzonder interessante reis behoorlijk af te sluiten, reden we op die woensdag kort na de middag tot aan het ouderlijk huis van mijn vader: Rien en ik waren er op maandag 17 juni vertrokken en daar stonden we nu op woensdag 26 juni terug voor de deur. We omarmden elkaar innig, we waren in onze opzet geslaagd.
Eigenlijk zo mooi vergelijkbaar als zoveel jaren eerder, toen vader eind juli – begin augustus 1940 opgewonden aan de deurbel draaide…
In Leffinge namen wij keurig de bocht aan de kerk, en wat verder aan de Kromme Elleboog bereikten wij de Torhoutse steenweg. Steeds rechtdoor tot voorbij de Hoge Barriere1 en dan verder tot aan Petit Paris. Praktisch geen spoor van verwoesting, tot onze grote opluchting. Via de Peter Benoitstraat en de Amsterdamstraat stonden wij eindelijk voor het huis Filip Van Maestrichtplein, 5, en ik draaide wel vijfmaal aan de koperen bel.
Fragment uit de tekst van Raymond Houwen.
Deze tekst is een voorpublicatie van wat u eind december terugvindt op de website “Veertien Vluchtende Velo’s”. Tot aan de Kerstvakantie vindt u elke weekenddag een stuk uit het verhaal van Bart en Rien. Daarna kunt u voor het volledige verhaal, kaarten, foto’s en video’s terecht op 14velos.be.
Schrijf u in op onze nieuwsbrief van Veertien Vluchtende Velo’s om niks hiervan te missen.
